Felsefe Temel Yönetmen Ingmar Bergman’ın Ölüm ve Varoluşun Bir Bileşimi olan ‘Yedinci Mühür’ Filmi
1957 yılında Ingmar Bergman tarafından yayınlandı. Yedinci Mühür, Türkçe adıyla Yedinci Mühür Onun sineması, yönetmenin varoluşçuluk fikrini doruk noktasında ele aldığı bir yapım. Gelin hep birlikte sinemanın derin anlamlarına bir göz atalım.
Spoiler içerir!
Önce yönetmenin hayatına bir göz atalım.
İsveçli yönetmen Ingmar Bergman da değerli bir oyun yazarıdır.
Protestan bir ailede büyüyen Bergman’ın kardeşiyle tek oyuncağı olan kuklasının değeri çok büyüktü.
Stockholm Üniversitesi’nde edebiyat ve sanat tarihi okurken tiyatroya başladı ve 1940’ta mezun olunca yönetmen yardımcısı olmayı başardı.
Daha sonra Hamlet’i Helsingborg Tiyatrosu’nda yönetmen olarak sahneye koyar.
Aynı dönemde senaryo yazmaya da başlayan Bergman, Kaspers Död (Kasper’ın Ölümü)Svensk Filmdustri’de senarist olarak iş bulur.
2007 yılında aramızdan ayrılan yönetmen, 1997 yılına kadar film çekmeye devam ediyor.
1960’lı yıllara kadar on sekiz film çeken yönetmenin sinemasına hakim olan konular genel olarak aşk, tutku, inanç ve karamsarlık üzerinedir.
Yedi Mühür filminden önce yaptığı “Bir Yaz Gecesinin Gülümsemeleri” ile Cannes Film Festivali’nde Şiirsel Mizah Ödülü’nü kazandı.
Cannes Film Festivali ve Oscar Ödülleri’nde daha birçok ödül alacak ve başarılı projelere imza atacak yönetmen için dönüm noktası yakın.
Berlin Film Festivali’nde Altın Ayı Ödülü sahibi Yabani çilek(1957) ,Cannes Film Festivali’nde En İyi Yönetmen ödülünün sahibi Hayatın Eşiğinde(1958) ,Venedik Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü sahibi Ansiklopedi(1958) ,En Yeter Yabancı Sinema Oscar’ı ve En Yeter Yabancı Sinema Altın Küre sahibi Genç Bakire Bahar (1960) ,En İyi Yabancı Film Oscar’ı Aynanın İçinden(1961), En İyi Yabancı Sinema Altın Küre ödüllü Bir Evlilikten Görüntüler (1973), En İyi Yabancı Sinema Altın Küre sahibi Yüz yüze(1976), En İyi Yabancı Sinema Altın Küre ödüllü Sonbahar Sonatı (1978), En İyi Yabancı Film Oscar’ı, En İyi Yabancı Film Altın Küre, En İyi Yabancı Sinema César Ödülü ve FIPRESCI Ödülü sahibi Fanny ve İskender (1982)Yönetmenin başarılı ve ödül kazanmış filmleri bunlar.
Bergman, 2005 yılında Time dergisi tarafından dünyanın yaşayan en büyük yönetmeni seçildi.
Bergman’ın filmografisini 5 dönemde ele almak mümkündür. Birinci dönemde II. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ağır bir intihar oranı vardı. Dine ve geleneklere bağlılığımın giderek azaldığı bu zamanlarda, yönetmen sinemalarını bu varoluşsal sorunlar ve çaresizliklerle dolu bir çöküş ekseni üzerine kuruyor.
1950’li yıllarla birlikte aşk, tutku, ayrılık gibi temalar bu akımdan uzaklaşılarak işlenir. Yönetmenin bu dönemde kadın oyunculara olumlu bir ayrıcalık tanıması dikkat çekiyor.
Bunun nedeni ise Bergman’ın anne ve babasıyla olan bağlarının sanatına yansımasıdır. Annesine karşı adeta aşk denebilecek kadar büyük bir sevgi besleyen yönetmen bu duygularını dile getirmiş. sihirli Fener kitabında da konuşuyor. Ona göre erkekler, sonsuza kadar annelerine muhtaç olan çocuklarla ilgilidir.
Yönetmen üçüncü periyodunda Yedinci Mührü alır ve Yabani çilekBunun dışında 1961 yılına kadar sinemalar derinlikten uzaklaşarak daha eğlenceli sinemalara yönelmiştir.
Tanrı’nın Sessizliği üçlemesi, yönetmenin filmlerinin dördüncü aşamasını oluşturuyor.
Aynada, Kış Işığı ve SessizlikFilmleriyle metafiziğe dönüş yapan yönetmen, bu yapımlara devam etti. Bütün O Kadınlaroğluna atfettiği ilk renkli komedisi. Daniel’ben çekerim
1966 yılında yönetmen “Persona” filmi ile sinema alanına unutulmaz imzasını atar.
7 ödül ve 1 adaylık alan drama türündeki bu sinema, parçalama tekniklerinin ustalıkla kullanıldığı bir kült yapım haline geliyor.
Ardından ünlü yönetmen bilinçaltına daha fazla ağırlık vererek ve bilinçdışı motivasyonlardan kaynaklanan sıkıntıları merkeze alarak izleyiciyi zaman zaman rahatsız edecek o eşsiz sinema dilini yaratıyor.
Kendine özgü kamera ve ışık oyunları, görüntü yüklü anlatıları ve ses kullanımıyla Bergman, sinemalarında ölüm-yaşam, tanrı-şeytan, sahte-gerçek, kadın-erkek gibi çatışmaları işlemiştir.
Bergman, toplumsal sorunları pek gündeme getirmediği için çokça eleştiriye maruz kalsa da bireyi ve onun iç dünyasını farklı bir üslupla anlatarak dünya sinemasına damgasını vuran bir yönetmen olmuştur.
Filmlerinin birçoğunda kadınlar ve rahipler ana karakterlerdir.
Gelelim “Yedinci Mühür” filmine…
Cannes Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü sahibi the Yedinci MühürSinema, yönetmenin en başarılı ve ünlü eserlerinden biridir.
Yönetmenin dikey sinema* akımının başladığı sinema olarak da bilinir.
*Bergman’ın metafizik simgelerle örülmüş sinemasını küçümsemek için, günlük gerçekleri yansıtmayı tercih eden İsveçli genç sinemacıların yönetmen filmlerine verdikleri isim.
Orta Çağ’ın karanlık ruhuna uygun olarak siyah beyaz çekilen filmde başrol, ölümün ta kendisidir.
Haçlı Seferi’nden sonra bir şövalye, yanında bayrak taşıyıcısıyla evine dönmeye çalışır. Etrafta korkunç bir salgın var: veba.
Filmin başlığı ve başında ve sonunda söylenen dizelerin tümü “Vahiy Kitabı”na göndermelerdir.
Yeni Ahitson kitabı Devrim kitabıiçinde (Devrim kitabı)Aşağıdaki pasaj sinemanın temelini oluşturur:
Ve Kuzu yedinci mührü açtığında, gökte yaklaşık yarım saatlik bir sessizlik oldu.
Kuzu yedinci mührü açtığında gökte yarım saat sessizlik oldu.
Filmde veba gibi kıyamet alametlerine dair ipuçları var.
Lir, keçi, süt ve sirk de dini kitaplarla ilişkilendirilebilecek metaforlardır.
Antonius’un rahip olduğu sanılan Ölüm ile yaptığı konuşma oldukça dokunaklıdır.
İnsanın içindeki boşluğun anlatıldığı sahnede karakterimiz ölmek istese de kafasındaki soru işaretlerini gidermeyi beklemektedir.
“Hayalet bir dünyadayım, rüyalarıma ve rüyalarıma hapsolmuş durumdayım.”
İnanç veya varsayımdan ziyade Tanrı’dan gerçek bilgiyi arar.
Burada kalbiyle inanmak isteyen ama aklına takılıp kalan bir adam görüyoruz.
Bu sahnede hep karanlıkta kaldığını vurgulayan karakter için filmin siyah beyaz olması da çok anlamlı.
Tanrı’nın varlığı ve insanın onu yorumlaması tüm sinemanın merkezini oluşturur.
Şövalyenin yardımcısı Jöns, hayatları bu kadar güzelken Tanrı’nın mutluluklarını cezalandırmak istediğini düşünür.
Bergman filmini şöyle anlatıyor:
” Yedinci Mühür, özgürce kullanılan ortaçağ materyaliyle sunulan modern bir şiirdir. Benim filmimde Şövalye, tıpkı günümüz askerinin savaştan dönüşü gibi Haçlı Seferi’nden dönüyor. Orta Çağ’da insanlar vebadan ölesiye korkuyorlardı. Bugün atom bombası korkusuyla yaşıyorlar. Filmin konusu oldukça basit bir alegori: İnsan, onun sonsuz Tanrı arayışı ve tek mutlak olarak ölüm.”
İşte filmden sizi derin düşüncelere daldıracak bazı etkileyici replikler:
‘Unutma aptal. Hayatınız pamuk ipliğine bağlı. Günleriniz sayılı.’
“Onları korkutursan düşünürler ve ne kadar çok düşünürlerse o kadar çok korkarlar.” Sonra rahiplere koşarlar. ‘
“Bu kusurlu dünyada, en az harika olan şey aşktır. Aşk, mükemmellikten en mükemmel mesafedir.’
‘Hayatım bugüne kadar boş bir kovalamaca, bir yolculuk, bir sürü anlamsız sözden ibaretti. Bunu kınamıyorum. Çünkü birçok insan bu şekilde yaşıyor.’
‘İnanç, taşınması gereken ağır bir yüktür. ne kadar yüksek sesle çağırırsan çağır, karanlıktan çıkıp hiç gelmeyen birini sevmek üzeredir.’
